Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin mayın 28-də Laçın şəhərinə qayıdan əhali ilə görüşdə Qarabağdakı cinayətkar rejiin ləğvini sülhün və erməni sakinlərin reinteqrasiyasının əsas şərti kimi irəli sürüb.
Bu tələbləri rəsmi Bakı ilə Xankəndi arasında dialoqun vacibliyini öhdəlik şəkilində yekun sülh sazişinə daxil etdirməyə çalışan Ermənistana cavab hesab etmək olar. Yəni Azərbaycan dövlətinin şərtləri qəti və aydındır, bundan sonra baş verə biləcək bütün proseslər Qarabağdakı erməni əhalisinin edilən xəbərdalığa nə qədər əməl etməsindən asılı olacaq.
Qeyd edək ki, Azərbaycan Prezidenti erməniləri separatizmdən, müstəqillik xülyalarından imtina etməyə çağırıb və “Miatsum” kitabının bağlandığını deyib. Dövlət başçısı bildirib ki, Qarabağdakı separatçılara heç bir status verilməyəcək:
“Ona görə yeganə yol qalıb - Azərbaycan qanunlarına tabe olmaq, Azərbaycanın loyal normal vətəndaşı olmaq, öz dıqnaqarası saxta dövlət atributlarını zibil yeşiyinə atmaq, “parlament”i buraxmaq. Guya orada “parlament” fəaliyyət göstərir, guya orada prezident var, guya nazir var, bunlar hamısı gülməlidir.
Biz sadəcə olaraq, dözüm göstəririk. Halbuki hər kəs yaxşı bilir ki, bu gün o bölgədə istənilən əməliyyatı keçirmək üçün hər bir imkanımız var.
Ona görə “parlament” buraxılmalıdır, özünü “prezident” adlandıran ünsür təslim olmalıdır, bütün “nazirlər”, “deputatlar” və digərləri öz vəzifələrini artıq kənara qoymalıdırlar. Ancaq o təqdirdə onlara güzəşt oluna bilər. Ancaq o təqdirdə hər hansı bir amnistiyadan söhbət gedə bilər.
Onu da bildirməliyəm ki, son vaxtlar beynəlxalq təşkilatlar faktiki olaraq bizim mövqeyimizlə tamamilə razılaşıblar. Bunu mən müxtəlif görüşlər əsnasında artıq görürəm”,- Prezident İlham Əliyev belə deyib.
Dövlət başçısının verdiyi mesajlar bir sıra qənaətə gəlməyə imkan verir. Birincisi, Qarabağdakı erməni icmasının Azərbaycana reinteqrasiyasına mane olan başlıca səbəb hazırda qondarma rejimin mövcudluğudur. Azərbaycan Prezidentinin çıxışında cinayətkar rejimin rəhbərliyinin sadə əhalini qorxu altında saxladığı barədə söylədiyi fikirlər bu qənaəti təsdiq edir.
İkincisi, Ermənistanın sülh danışıqlarında Azərbaycan qarşısında Xankəndi ilə birbaşa dialoq qurmaq şərti qəbul edilməyəcək. Əvvəla, bu, Azərbaycanın daxili işidir və Ermənistan həmin məsələ ilə bağlı hər hansı siyasi şərti diqtə edə bilməz.
Ermənistanın belə bir şərt irəli sürməsi Paşinyanın Azərbaycanın 86,6 min kv.km ərazi bütövlüyünü tanımasına dair əldə edilmiş razılaşmaya və bu prinsipin Qarabağa da aid edilməsinə dair bəyanatına ziddir. Digər tərəfdən, rəsmi Bakının Xankəndidəki cinayətkar rejimin rəhbərliyi ilə heç bir dialoqu ola bilməz. Təmaslar yalnız erməni ictimasının nümayəndələri ilə aparıla bilər.
Üçüncüsü, Azərbaycan Qarabağdakı sakinlərlə kommunikasiyaların qurulması və reinteqrasiyasiyanın ən əsas şərtlərindən biri kimi Araik Arutyunyanın təslim olmasını və ya hüquq-mühafizə orqanlarına təhvil verilməsini, separatçı rejimin “strukturlar”ının buraxılması məsələsini qoyur.
Əgər bunlara əməl edilərsə, rəsmi Bakı Qarabağda sülhün və milli barışığın təmin olunması məqsədilə böyük amnistiya qərarı verə bilər. Ancaq bu amnistiya Azərbaycan ərazilərinin işğalına rəhbərlik etmiş, dinc əhaliyə qarşı etnik təmizləmə, çoxsaylı qətllər və soyqırımda iştirak etmiş hərbi cinayətkarlara şamil edilə bilməz.
Dördüncüsü, Prezidentin açıqlamasında da aydın şəkildə ifadə olunduğu kimi, Azərbaycan erməni azlığın üzvləri ilə dialoqu davam etdirməyə hazırdır. Ancaq bu proses yalnız rəsmi Bakının müəyyən etdiyi şərtlər daxilində və ərazidə baş tuta bilər. Eyni zamanda, təmasların qurulması müddətsiz ola bilməz və qarşılıqlı şəkildə razılaşdırlmış qrafikə uyğun olaraq konkret zaman çərçivəsində həyata keçirilməlidir. Ermənilərin müxtəlif bəhanələrlə manipulyalsiya edib vaxt qazanmasına imkan verilməyəcək:
“Birincisi, biz oraya heyət göndərmişdik. Mənim nümayəndəm gedib onlarla birinci görüş keçirib və ondan sonra onları dəvət etmişik Bakıya ki, gəlin danışaq. Onlar bundan imtina etdilər. Bundan sonra ikinci dəfə biz onları dəvət etmişik Bakıya. Yəni Qarabağda yaşayan erməni azlığının nümayəndələrini.
Ondan da imtina etdilər. Daha üçüncü dəvət olmayacaq. Ya özləri boyunlarını büküb gələcəklər, ya da indi hadisələr başqa cür inkişaf edəcək. Ona görə onlara ancaq o halda amnistiya düşə bilər ki, özləri könüllü olaraq bütün saxta vəzifələrini kənara qoyub Azərbaycan vətəndaşlığı üçün müraciət etsinlər. Ona da biz hələ baxacağıq”.
Dövlət başçısının qeyd etdiyi bu çıxışında həm humanist təklif və həm də xəbərdarlıq tezisləri yer alıb. Bundan nəticə çıxartmaq isə erməni əhalisinin özündən asılıdır. Əks halda, baş verə biləcək bütün proseslərə görə məsuliyyət qondarma rejimin rəhbərliyinin üzərinə düşəcək. Yəni rəsmi cinayətkar qurumu ləğv etmək, Araik Arutyunyanı təhvil vermək və dialoqu ardıcıl şəkildə davam etdirmək üçün Qarabağdakı erməni azlığa möhlət verə bilər.
Bu müddətdə irəli sürülən tələblər yerinə yetirilməsə, Azərbaycan cinayətkar rejimin ləğvi üçün antiterror əməliyyatlarına başlaya bilər. Araikin artıq “mətbuat xidməti”nin rəhbəri Lusine Avanesyanın adından yayılmış etiraz bəyanatı isə cinayətkar rejimin başçısının Azərbaycan Prezidentinin xəbərdarlığından qorxuya düşdüyünü göstərir. Xüsusilə də Xankəndidəki müxtəlif qruplaşmalar arasında qarşıdurmanın artdığı indiki vaxtda Araik öz ətrafına güvənmir və kimlərinsə onu aradan götürmək üçün Azərbaycana təslim edəcəyindən narahatdır. Azərbaycan Prezidentinin mesajı öz ünvanına çatıb və nəticə verməyə başlayıb.
Müşfiq Abdulla
Cebhe.info
